Do poczytania
Problem bobra
Bóbr był pierwszym organizmem objętym ochroną w Polsce. Polowanie na bobry ograniczył w XI wieku król Bolesław Chrobry. Polowano na nie przede wszystkim dla skór i mięsa. Ceniony był także tak zwany „strój bobrowy”, czyli wydzielina gruczołów płciowych, której przypisywano cudowne właściwości lecznicze. Do XII wieku bobry występowały niemal w całej Europie. W Anglii i Walii wyginęły w XIII w.
Od XVIII wieku liczebność bobrów zaczęła maleć. W najbardziej kryzysowym okresie populacje bobrów na terenie Europy liczyły jedynie około 1200 osobników. Po II wojnie światowej liczebność populacji w Polsce wynosiła tylko około 130 osobników.
W 1949 roku z inicjatywy zootechnika prof. Mieczysława Czai i zoologa prof. Augusta Dehnela dokonano pierwszych planowych reintrodukcji. Sprowadzono wówczas kilka par bobrów z Woroneża .
Reintrodukcja bobra w Polsce okazała się sukcesem, dzięki staraniom grona przyrodników, leśników i myśliwych, a także na skutek dużej elastyczności i zdolności do adaptacji samego bobra. Początkowo przyjęto możliwości docelowego wzrostu populacji do 400 000 os. (osiągnięte w 2027 r.) ; 2 000 000 os. (osiągnięte w 2042 r.) . Czy założenie tak dużego wzrostu populacji bobra w Polsce jest rzeczywiście właściwe? Bobry zaatakowały Pomorze Zachodnie spod Wałcza. Na początku lat 70-tych zoolodzy zapoczątkowali proces jego reintrodukcji. Bobry osiedlono na Wale Pomorskim. Tam znalazły dogodne warunki bytowania. Teraz prą na zachód. Zamieszkały już nie tylko w Dolinie Dolnej Odry, peryferyjnych dzielnicach Szczecina ale i w centrum miasta. Na terenie naszego miasta możemy je spotkać , a raczej zauważyć ślady ich bytowania, nad Jeziorkiem Słonecznym, przy ulicy Smutnej, przy Stawie Brodowskim, wzdłuż ścieżki rowerowej w Dąbiu. Przechadzającego się po rondzie Gierosa bobra sfilmował jeden z mieszkańców Gumieniec.
Leśnicy przekonują, że za kilka lat na Pomorzu Zachodnim bobrów będzie więcej niż dzików. Każdy z nas miał już okazję przekonać się jakie zagrożenie stanowią dla nas dziki na co dzień. Bóbr nie jest oczywiście niebezpieczny dla człowieka ale przez swoje działania powoduje ogromne szkody. Gryzoń ten nie ma w przyrodzie naturalnych wrogów. Tę niewdzięczną rolę pełniły w przeszłości wilki i rysie. Prowadzi się obecnie reintrodukcję rysia w Polsce ale czy ktoś poważnie myśli, że w sztuczny sposób zaprowadzimy równowagę w środowisku, które tak przekształciliśmy dla swoich potrzeb. Bóbr należy do nielicznego grona gatunków, które również potrafią przystosować środowisko do własnych potrzeb i to stwarza konflikt między człowiekiem a bobrem. Bóbr europejski jest roślinożercą. Dzięki wyjątkowo silnym siekaczom potrafi ściąć bardzo grube drzewa, o średnicy nawet do 1 m. Przekonania, że bobry polują na ryby są nieprawdziwe. Pełna lista zjadanych roślin składa się z ponad 200 gatunków roślin zielnych i 100 drzewiastych. Bóbr żeruje w około 20-metrowym pasie brzegowym. Od późnej wiosny do wczesnej jesieni bobry żywią się głównie roślinnością zielną. Od października zaczynają wybierać krzewy i drzewa liściaste. Ich fragmenty są także magazynowane na zimę. Bobry nie zjadają jednak samego drewna, ale korę drzew, liście, młode pędy, cienkie gałązki i łyko. To powoduje niszczenie, zamieranie drzew. Spośród drzew lubią topole, osiki i wierzby oraz – w nieco mniejszym stopniu – brzozę, leszczynę i inne drzewa liściaste. W razie ich braku zgryzają młode jesiony, buki oraz twarde drzewa np. dęby i graby (tak dzieje się w Puszczy Bukowej). Niszczą drzewa owocowe i wykradają zbiory (buraki, marchew, kukurydzę, kapustę). Szkody wyrządzane przez bobry są sprawą oczywistą i nie chodzi tutaj jedynie o ubytki w drzewostanach w miejskich parkach. Bobry powodują szkody w gospodarce rolnej, leśnej, wodnej. Niszczą szlaki komunikacyjne. Do najbardziej charakterystycznych śladów funkcjonowania bobrów w środowisku należą budowane przez nie tamy i żeremia. Ponieważ większość bobrów kryjówki rodzinne posiada wyłącznie w norach (71,7%), a żeremia stwierdzono na 28,6% stanowisk, istotny jest wpływ budowanych nor na infrastrukturę. Dużym problemem są uszkodzenia przez nie grobli i wałów przeciwpowodziowych. Drążenie przez bobry tuneli powoduje ich pękanie, a następnie zalewanie obszarów. Szkody powodowane przez bobry wynikają również z budowy przez nie tam na ciekach i zatykaniu przepustów. Sytuacje silnie konfliktowe powoduje 40% stanowisk bytowania bobrów. W zachodniopomorskim 35%.
Czy istnieje sposób na rozwiązanie, czy chociaż załagodzenie „bobrowego konfliktu”?
Obecnie w większości krajów europejskich bóbr (Castor fiber) podlega ochronie na podstawie dwóch aktów prawnych: Konwencji o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk oraz dyrektywy siedliskowej. W Polsce jest gatunkiem częściowo chronionym. Już w 2010 r. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Szczecinie wydała pozwolenie na odstrzał 20 bobrów. Wniosek w sprawie odstrzału bobrów złożył zachodniopomorskich zarząd melioracji i urządzeń wodnych w Szczecinie. Według ostatniego rozporządzenia Ministra Środowiska (z 2016 roku), bobry mogą być pozyskiwane przez odstrzał z broni myśliwskiej lub chwytanie w pułapki żywołowne, w okresie od dnia 1 października do dnia 15 marca.
Zgodnie z tym rozporządzeniem, na przykład w 2016 r. ,Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Szczecinie wydała zarządzenie w myśl, którego w naszym województwie zostało odstrzelonych 800 bobrów, z czego 300 w rejonie Szczecina. Jedynym ograniczeniem jest zakaz polowania na obszarze Natura 2000. Odstrzałem mają zajmować się myśliwi z Polskiego Związku Łowieckiego. "Zabite osobniki bobra stanowią własność myśliwego dokonującego odstrzał jako częściowa rekompensata poniesionych kosztów" - czytamy w zarządzeniu.
W niektórych środowiskach postuluje się o wpisanie bobrów na listę gatunków łownych. Jednak wiadomym jest, iż myśliwi nie chcą odstrzeliwać bobrów.
Należy zbadać możliwość podjęcia stosownych działań ograniczających bobrowe szkody i zastosowania odpowiednich zabezpieczeń, tj. montaż siatek na wałach, rur przelewowych w tamach lub rozważyć ewentualność usunięcia bytujących tam rodzin bobrowych. W rejonie parków miejskich należy zabezpieczać drzewa siatkami (tak zrobiono wokół Jeziorka Słonecznego).
Źródła internetowe:
1. https://pl.wikipedia.org/wiki/B%C3%B3br_europejski,
2. https://www.gdos.gov.pl/zezwolenia-na-odstrzal-bobrow
Tekst i zdjęcia:Julita Szutowicz
1. Młoda osika ścięta przez bobra |
2. Mocno podgryziona wierzba |
3. Ślady zębów bobra na buku-1 |
4. Zniszczony młody buk |
5. Żeremie |
6. Bobry nad J.Uroczysko - foto Weronika Ryba |
7. Bobry nad j.Uroczysko - foto Weronika Ryba |
8. Bobry nad j.Uroczysko - foto Weronika Ryba |
9. Bobry nad J.Uroczysko - foto Weronika Ryba |
